Evde bakım maaşı alan engelli her hangi bir işte çalışabilir mi? Sosyal güvenlik kapsamında çalışmak evde bakım ücreti alınmasını etkiler mi?
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı Sosyal Hizmetler Müdürlükleri tarafından işlemleri gerçekleştirilen evde bakım aylıkları şu an ülkemizde engelliler için verilen en temel haklardan biridir. Evde bakım maaşı için maddi açıdan en tatmin edici sosyal yardımdır diyebiliriz. Hal böyle olunca engelli yakınına engelliye baktığı için verilen evde bakım maaşlarına bir çok başvuru yapılmakta ve her geçen gün evde bakımla ilgili soru ve sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü evde bakım paraları ile ilgili bu soru ve sorunları çözmek için çeşitli düzenlemeler yapmakta, yönetmelikler, genelgeler çıkarmaktadır. Genel müdürlüğün 16 Ekim 2012 tarihli ve 6617 sayılı genelgesi çıkana kadar evde bakım maaşı alanların çalışıp çalışamayacakları, çalışırlarsa evde bakım maaşlarının kesilip kesilemeyeceği belirsizdi. Bu durum genelde maaşı veren Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’nün kanaatine göre sonuçlanıyordu. Bu da aynı durumda olan engelliler için farklı uygulamaların olması bir başka deyişle engelliler arasında haksızlıkların ortaya çıkması demekti.
Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan ilgili genelgenin 5. maddesinde evde bakım maaşı alan engellinin çalışıp çalışamayacağı aynen şu şekilde ifade edilmiştir:
SGK kapsamında çalışan özürlü bireyin bir işte çalışıyor olmasının evde bakım hizmetinden yararlanmasına tek başına engel teşkil etmemesi gerektiği, çalışan özürlünün de bakıma muhtaç durumda olmasının mümkün olabileceği değerlendirilmektedir. Bu kapsamda aktif bir biçimde iş yaşamında bulunan özürlünün durumunun Bakımı Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik doğrultusunda Bakım Hizmetleri Değerlendirme heyeti tarafından “bakıma muhtaç özürlü” olma koşullarının değerlendirilmesi ve oluşan kanaat çerçevesinde işlem yapılması gerekmektedir.
Genelgede de açıkça ifade edildiği gibi evde bakım maaşı alan engellinin sosyal güvenceli olarak çalışmasına engel her hangi bir durum bulunmamaktadır.
Dikkat edilmesi gereken konu çalışacak engellinin alacağı ücret nedeniyle evde bakım maaşı kişi başına düşen gelir sınırının (Yazının yazıldığı tarih itibariyle 467 TL) üzerine çıkılmaması gerektiğidir. Eğer engelli bireyin çalıştığı işten kazanacağı para evde bakım maaşı için kişi başına düşen geliri 467 TL’den yukarıya çıkarmıyorsa engelli bireyin çalışsa bile evde bakım aylığı kesilmeyecektir. Eğer engelli vatandaşın çalıştığı işten kazandığı ücret evde bakım maaşı için kişi başına düşen geliri 467 TL’den yukarı çıkarıyorsa evde bakım aylığı kişi başına düşen gelir şartının sağlanmaması nedeniyle kesilecektir. Onun haricinde engelli kişinin çalışıyor olması tek başına evde bakım maaşının kesilmesi için bir neden değildir.